Ας είμαστε ειλικρινείς… σε κανέναν δεν αρέσει να μιλά για τα ανθρώπινα περιττώματα. Και όμως είναι κάτι που όλοι μας παράγουμε σε μεγάλες ποσότητες!
Στην πραγματικότητα, έχει υπολογιστεί ότι κατά μέσο όρο κάθε ένας από εμάς δημιουργεί 135 με 180 λίτρα αποβλήτων, μια εκτίμηση που συμπεριλαμβάνει όλα εκείνα που καταλήγουν στους υπονόμους από τις μπανιέρες μας, τους νεροχύτες μας, τα πλυντήριά μας και βέβαια τα κόπρανα και τα ούρα μας.
Η διαχείρισή τους αποτελεί μια ακριβή και χρονοβόρα διαδικασία. Και όμως, αντί να αντιμετωπίζουν τα ανθρώπινα περιττώματα σαν κάτι που χρειάζεται να ξεφορτωθούμε με κάθε τρόπο, ορισμένες εταιρείες προσπαθούν να τα μετατρέψουν σε κάτι χρήσιμο, ακόμη και επικερδές.
«Απλώς θέλαμε τα απόβλητα να εξαφανιστούν»
Μία από αυτές είναι η Northumbrian Water, μια εταιρεία που είναι σήμερα αναγνωρισμένη ως ειδικός σε αυτό που αποκαλείται «ενέργεια περιττωμάτων». Αυτό που κάνει είναι να χρησιμοποιεί τα ανθρώπινα αυτά απόβλητα για την παραγωγή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Ήταν η πρώτη εταιρεία στη Μεγάλη Βρετανία που αποφάσισε να αξιοποιήσει το υλικό αυτό που προκύπτει μετά την επεξεργασία των ακατέργαστων λυμάτων, με στόχο την παραγωγή ενέργειας.
Σύμφωνα με το Ρίτσαρντ Μάρεϊ, επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης των υγρών αποβλήτων, η ανακύκλωση δεν κυριαρχούσε σαν ιδέα στο μυαλό τη δεκαετία του 1990. «Απλώς θέλαμε τα απόβλητα να εξαφανιστούν», σημειώνει, σύμφωνα με το BBC.
Ήταν μια τυχαία συνάντηση το 1996 με τους εκπροσώπους μιας νορβηγικής εταιρείας, η οποία εφάρμοζε την ίδια διαδικασία, που προκάλεσε τη στροφή στην πολιτική της Northumbrian στο ζήτημα. Όπως λέει ο Μάρεϊ, η διαδικασία σήμαινε τη μετατροπή των αποβλήτων από κάτι που κόστιζε σε κάτι που θα μας έδινε ένα μικρό κέρδος.
Η Northumbrian χρησιμοποιεί σήμερα μια αναερόβια διαδικασία για να «αιχμαλωτίσει» το μεθάνιο και το διοξείδιο του άνθρακα που απελευθερώνεται από βακτήρια που βρίσκονται στα λύματα που έχουν υποστεί επεξεργασία. Και αυτό που παράγεται το χρησιμοποιεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Διαθέτει δύο μονάδες παραγωγής βιοαερίου, χάρη στις οποίες έχει κατορθώσει να μειώσει τους λογαριασμούς που καλείται να πληρώσει η επιχείρηση κατά 20%. Συνολικά, σύμφωνα με τον κ. Μάρεϊ, υπολογίζεται ότι έχουν εξοικονομηθεί 51 εκατομμύρια λίρες τον χρόνο.
Αντίπαλες βρετανικές εταιρείες, όπως η Severn Trent και η Wessex Water ακολουθούν την ίδια περίπου πρακτική με τη Northumbrian. Μάλιστα, η παραγωγή βιοαερίου έχει διαδοθεί ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Κίνα, η Σουηδία και η Γερμανία.
Εμπόδια βαθιά πολιτιστικά
Σε παγκόσμια κλίμακα, οι διαδικασίες αυτές έχουν τεράστιες προοπτικές. Αν συγκεντρώνονταν τα απόβλητα όλων των ανθρώπων και χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή βιοενέργειας, η πιθανή αξία θα ανερχόταν στα 9,5 δισεκατομμύρια δολάρια ή αρκετά για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέγεια για 138 εκατομμύρια νοικοκυριά – περίπου δηλαδή όλη την Ινδονησία, τη Βραζιλία και την Αιθιοπία μαζί, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των Ηνωμένων Εθνών.
Ωστόσο, παρά τα εμφανή οικονομικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, προειδοποιεί ότι αυτό ίσως να μην είναι αρκετό για ξεπεράσουμε το «κόλλημα» του να χρησιμοποιούμε τα δικά μας απόβλητα προς όφελός μας.
«Τα εμπόδια είναι βαθιά πολιτιστικά», υποστηρίζει η Sarah Jewitt, καθηγήτρια γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο του Νότινγχαμ, η οποία έχει μελετήσει τις διαφορετικές στάσεις απέναντι στα ανθρώπινα απόβλητα σε παγκόσμιο επίπεδο. «Τα περιττώματα δεν είναι ποτέ κάτι καλό σε οποιαδήποτε κοινωνία. Υπάρχουν πραγματικά ισχυρές πολιτιστικές στάσεις απέναντι στο τι είναι αποδεκτό και το τι προβληματίζει τους ανθρώπους», δηλώνει στο BBC.
Όπως παρατηρεί, ενώ για παράδειγμα στις βρετανικές τουαλέτες και συστήματα αποχέτευσης δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε ιδαίτερα τον πιθανό κίνδυνο υγείας που συνδέεται με τα περιττώματα, στον αναπτυσσόμενο κόσμο υπάρχει ελάχιστα αυτή η βεβαιότητα. Η έλλειψη υγιεινής στον αναπτυσσόμενο κόσμο σκοτώνει 700.000 παιδιά σε ετήσια βάση. Η ανάγκη αντιμετώπισης αυτού του τεράστιου προβλήματος ήταν που οδήγησε στη δημιουργία του αποκαλούμενου Janicki Omni Processor.
Το μηχάνημα αυτό, που δημιουργήθηκε από την αμερικανική εταιρεία μηχανικής Janicki Bioenergy, μετατρέπει τις ακαθαρσίες σε πόσιμο νερό και ηλεκτρική ενέργεια, δημιουργώντας παράλληλα τέφρα ως υποπροϊόν. Το πιλοτικό πρότζεκτ της εταιρείας βρήκε εφαρμογή στο Ντακάρ και μπορεί να διαχειριστεί τα απόβλητα 50.000-100.000 ανθρώπων. Το νερό αυτό, που διυλίζεται σε ειδικά διαμορφωμένα δοχεία και μετατρέπεται σε πόσιμο, δοκίμασε ο δρυτής της αμερικανικής εταιρείας τεχνολογίας Microsoft, Μπιλ Γκέιτς.
Το πόσιμο νερό από επεξεργασμένα κόπρανα
Παρά τις προφανείς ανησυχίες ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε αυτό το νερό, η εταιρεία υποστηρίζει πως το προσωπικό της το δοκίμασε με ενθουσιασμό. «Στην πραγματικότητα, πίνουν εθελοντικά το νερό σε τακτική βάση, καθώς η πρακτική αυτή γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής».
Η Sara Van Tassel, πρόεδρος της εταιρείας, δηλώνει πως «συνεχίζουν να παίρνουν νέα μαθήματα σε κάθε μήνα δοκιμής», εργαζόμενοι πάνω στο πώς να αντιμετωπίσουν ζητήματα όπως η εξασφάλιση ανταλλακτικών και η συντήρηση. Λέει πως η εμπειρία έχει υπάρξει ανεκτίμητη σε σχέση με το εμπορικό του μοντέλο, η πρώτη μονάδα του οποίου σχεδιάζεται να μεταφερθεί στη δυτική Αφρική το επόμενο έτος.
Η ελπίδα της είναι ότι κάποια στιγμή θα υπάρχουν αρκετά τέτοια μηχανήματα σε όλο τον κόσμο, κάθε ένα από τα οποία αναμένεται να επεξεργάζεται απόβλητα έως και 200.000 ανθρώπων και να εξασφαλίσει νερό σε 35.000 άτομα.
Τα σχέδια όμως δεν έχουν πάντα τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Το πρώτο «λεωφορείο περιττωμάτων» στη Βρετανία, που κινούνταν με απόβλητα ανθρώπων και νοικοκυριών, εγκαινιάστηκε πανηγυρικά στο Μπρίστολ πέρυσι.
Η πρωτοβουλία αναλήφθηκε υπό την καθοδήγηση της εταιρείας εναλλακτικών πηγών ενέργειας GENeco, με στόχο να δείξει ότι το βιομεθάνιο, που παράγεται κατά την επεξεργασία των λυμάτων και μη βρώσιμων προϊόντων, μπορεί να χρησιμεύσει ως μια βιώσιμη εναλλακτική απέναντι στα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα για την παροχή ενέργειας σε οχήματα και σπίτια.
Παρά τις θετικές αντιδράσεις που έλαβε από επιβάτες και περιβαλλοντικές οργανώσεις, η First Group, που είχε επωμιστεί τη λειτουργία του λεωφορείου, δήλωσε πως η αίτηση προς την κυβέρνηση για επέκταση της υπηρεσίας δεν βρήκε ανταπόκριση. Το αέριο που παράγεται από την επεξεργασία των λυμάτων του Βρίστολ, μεταφέρεται πλέον στο εθνικό δίκτυο φυσικού αερίου.
Ένας θησαυρός στους υπονόμους
Στο μεταξύ, υπάρχει πάντα και μια άλλη επιλογή, αποκλειστικά για θαρραλέους. Ερευνητές στις ΗΠΑ βρήκαν πέρυσι χρυσό κατά την επεξεργασία των λυμάτων αμερικανών πολιτών, και μάλιστα σε επίπεδα που αν εντοπίζονταν στη διάρκεια μιας εξόρυξης, θα έκαναν την τελευταία επιτυχή. Βρήκαν επίσης ασήμι, αλλά και σπάνια στοιχεία όπως παλλάδιο και βανάδιο.
Μάλιστα, μια μελέτη του πανεπιστημίου της Αριζόνα εκτιμούσε πως από τουαλέτες και συστήματα αποχέτευσης μιας πόλης ενός εκατομμυρίου κατοίκων κατέληγαν κάθε χρόνο στους υπονόμους πολύτιμα μέταλλα αξίας 13 εκατομμυρίων δολαρίων!
Ποιος όμως θα τολμούσε το «κυνήγι» αυτού του θησαυρού;
